علل پای پرانتزی و درمان آن

پای پرانتزی-ژنو واروم ( Genu varum) 

پای پرانتزی ا کمانی همانطور که از اسمش پیداست فرم پاها از لگن یا ازنو به شکل کمان در می آید، در شکل روبرو مشاهده می کنید استخوان های ران (فمور) و ساق پا (تیبیا) از داخل در سطح زانو به هم نزدیک شده اند و متقابلا انتظار داریم در سطح خارج مفصل زانو یعنی قسمت بیرون فاصله بین ران و ساق پا از هم زیاد شود. در بیشتر افراد با بالارفتن سن و پا گذاشتن به مرحله سالمندی در صورتی که از قبل با این مشکل مواجه بودن و درمان نشده اند، کم کم دچار دردهای آرتروزی با منشا داخل زانو و تغییر شکل های فرسایشی و مخرب در سطح مفصل و مشکلات مرتبط با مینیسک زانو خواهند شد که تمامی الگوهای حرکتی و راه رفتن آن ها را تغییر می دهد و با توجه به اینکه تغییر در ساختار مفصل زانو تاثیرات مخرب روی مفاصل مچ پا و لگن نیز به دنبال خواهد داشت به مرور زمان فرد مبتلا به ژنو واروم شکایت از درد در ناحیه پشت زانو و کف پا ( قسمت بیرون) و در بیشار افراد دردهای ناحیه کمری و باسن نیز خواهد داشت. در نگاه اول تشخیص دردهای ناحیه زانو و علل آن کار ساده ای نخواهد بود چرا که دردهای رادیکولوپاتی و ارجاعی از کمر ناشی از دیسکوپاتی و یا تنگی کانال نخاعی در سطح کمری در سالمندان و وجود آرتروز و پوکی استخوان، منشا اصلی پیدایش درد را گم خواهد کرد و تشخیص آن با تست های بالینی . عکس های رادیولوژی و MRI از زانو و کمر کار را راحت تر می کند. نکات ارائه شده بیشتر برای سالمندان بوده، حال آنکه از کودک شما به این سندرم مبتلا بوده در ادامه علل و را های درمان آن را به تفصیل مورد بررسی قرار خواهیم داد. البته در مقاله مشابه توضیحات بیشتر در مورد پای پرانتزی برای شما نوشتیم.
http://www.ssmc.ir/p153
در صورت ابتلا به این عارضه بايد به آن توجه كرد و با يك سري حركات و تمرينات ورزشي مي توان آن را درمان كرد، زمانيكه شخص با پاي جفت بايستد، قوزك داخلي هر دو پا و سطح داخلي زانوها با يكديگر تماس دارند اما اگر اين حالت تغيير كند و زانوها از يكديگر فاصله داشته باشند و قوزك پاها با هم در تماس باشند فرد دچار ناهنجاري پاي كماني يا پاي پرانتزي شده است.

علت پای پرانتزی چیست؟
- تنگ بودن فضای نوزاد در درون رحم باعث پرانتزی شدن پاها می شود.
- دومین علت شایع ایجاد پای پرانتزی، بیماری بلانت می باشدکه در این بیماری نادر، یک طرف ساق پا (استخوان درشت نی) رشد غیرطبیعی دارد.
- ممکن است عارضه هایی چون کمبود ویتامین D (نرمی استخوان) و کمبود کلسیم، آرتروز، عفونت، تومور و یا بیماری های استخوانی منجر به ایجاد پای پرانتزی در کودکان شوند.
- مشکلات لگن
- عدم انعطاف پذیری و قدرت کافی در عضلات داخل و خارج ران
- عدم انعطاف و قدرت کافی در چرخاننده های لگن
- مشکلات مرتبط با قوس کف پا
- دلایل ادیوپاتیک، ناشناخته


دیگر علل بیماری پای پرانتزی
- بیماریی های که باعث کاهش ماده معدنی استخوان می شوند (مثل بیماری راشیتیسم و استئومالاسی)
- به دنبال ضربات وارده (به ویژه به صفحه رشد)
- پارگی رباط های زانو
- شکستگی های انتهایی استخوان ران که منجربه بد جوش خوردن شده اند
- شکستگی قسمت فوقانی استخوان درشت نی (به علت بد جوش خوردن)


این بیماری به سه دسته تقسیم میشود:
- زانوی پرانتزی خفیف
- زانوی پرانتزی متوسط
- زانوی پرانتزی شدید


علائم پای پرانتزی:

یکی از علائم رایج پاهای پرانتزی در کودکان و بزرگسالان، الگوی راه رفتن ناخوشایند و غیر هماهنگ است. 

نشانه ای که اغلب کودکان مبتلا به پاهای پرانتزی دارند به داخل بودن پا و یا انحراف پا رو به داخل نامیده می شود. با وجود اینکه که پاهای پرانتزی معمولا باعث درد نمی شوند، طولانی شدن حالت پرانتزی در نوجوانی می تواند باعث ایجاد ناراحتی هایی در ران شده یا به علت افزایش استرس در این مفاصل باعث ایجاد درد زانو / مچ پا شود. بیماران مبتلا به پاهای پرانتزی نیز اغلب ممکن است دچار لغزش شده یا تعادل خود را از دست بدهند.


راههای درمان پای پرانتزی:
بریس (زانو بند مخصوص)
برخی بریس های ارتوپدی (زانوبندهای مخصوص) برای اصلاح زانوی پرانتزی طراحی شده اند. البته این بریس ها برای استفاده در سن مناسب طراحی شده اند و معمولا برای افراد بزرگسال تجویز نمی شوند، چرا که رشد استخوانی در افراد بزرگسال کامل شده است و بنابراین استفاده از بریس نمی تواند تغییری در نحوه ی رشد استخوان ایجاد کند. این بریس ها بیش از همه برای کودکانی با سن پایین مناسب است که هنوز استخوان های آن ها رشد زیادی خواهند داشت.

ورزش درمانی:

لطفا دقت شود که ورزش درمانی پای پرانتزی و یا ضربدری کار ساده ای نیست و نیاز به تجربیات و دانش یک فرد متخصص دارد، بایستی ابتدا ارزیابی صحیح انجام شود تا علل آن را تشخیص داده و عامل تاثیرگذار را فهمید.
ممکن است مفصل لگن، عضلات داخل یا خارج ران، عضلات چرخاننده داخلی و خارجی لگن، وضعیت آناتومیکی زانو، وضعیت قوس های کف پا (صافی کف پا - افزایش قوس کف پا) دچار کوتاهی، سفتی، ضعف  شده اند یا علت اصلی چیز دیگری است؟ سپس متخصص شروع به طراحی تمرین می کند و به صورت مداوم نیز فرد مبتلا را چک و فالو آپ می کند تا از مراحل پیشرفت باخبر شود، ضمنا والدین محترم به این نکته دقت کنند که قسمت اعظم و مهم پیشرفت برنامه های تمرین بعد از نقش تاثیرگذار مربی به عهده شما عزیزان می باشد، چرا که در صورتی که کودک شما تمرینات را انجام ندهد یا به صورت اشتباه انجام دهد این شما هستین که باید فیدبک مناسب را به مربی داده تا با مربی و والده عزیز با عومل انگیزشی و تشویقی کودک را در راستای اهداف تمرینی قرار دهند و نتایج یهتری حاصل شود. 
ورزش های مخصوص اصلاح زانو پرانتزی موجب تقویت عضلات ران پا و پشتیبانی بیشتر از مفصل زانو می شوند. معمولا برای اصلاح پای پرانتزی، تمریناتی تجویز می شوند که موجب تقویت عضلات ران پا می شوند. این تمرینات موجب می شوند که فشار کمتری بر مفاصل و تاندون های پا وارد شود . انجام حرکات چرخش مفصل لگن و ران به طرفین نیز می تواند در اصلاح زانوی پرانتزی موثر باشد چرا که عضلات جمع کننده ی ران پا در ناحیه بالای ران و لگن را تقویت می کنند. در صورتی که در این عضلات هر گونه عدم تعادل وجود داشته باشد، می تواند موجب پرانتزی شدن پاها شود.

مانوال تراپی (ماساژ درمانی خاص):

یکی دیگر از درمان های تجویز شده برای زانوی پرانتزی، انجام ماساژ درمانی است که در این روش درمانگر به طور مکرر، پا ها را به سمت عقب و جلو حرکت می دهد. مانوال تراپی مخصوص پای پرانتزی معمولا توسط فیزیوتراپیست متخصص و باتجربه انجام می شود.

کفی و کفش طبی
یکی از روش های درمانی موثر برای زانوی پرانتزی، تجویز کفی ها و کفش های طبی مخصوص است که به ایجاد راستای صحیح قرارگیری پاها کمک می کنند. این کفش ها و کفی ها همچنین موجب می شوند که فشار وارد شده بر زانوها به نحو صحیحی توزیع شود و فشار مضاعفی که بر روی برخی قسمت های زانو (به خاطر پرانتزی بودن پاها) وارد می شود، برطرف شود و شخص بتواند با راحتی بیشتری بایستد و راه برود.

نتیجه گیری: اصلاح ژنوواروم در سنین پایین بسیار ساده تر از سنین بالا می باشد، در صورتی که کودک شما به این عارضه مبتلا هست پس از ویزیت توسط اورتوپد کودکان و تجویز بریس های مناسب، بهترین روش برای بهبود هر چه بیشتر استفاده از ورزش و حرکات اصلاحی مناسب می باشد که هر سه جز موثر در درمان (مربی متخصص - کودک - والدین) نقش به سزایی در درمان خواهند داشت. ورزش ها را لطفا بدوم مشاوره با فرد با تجربه و علمی انجام ندهید. ممکن است درمانگر شما با استفاده از بازی درمانی و بازی های هدفمند به سوی درمان برنامه ریزی کند پس با بازی درمانی نیز آشنا شوید. اگر فرد مبتلا به ژنو واروم سنی بالاتر از 18 سال دادرپپرد دیگر بریس و وسایل کمکی به احتمال زیاد موثر نخواهد بود و در صورتی که اورتوپد نیز اجازه جراحی نداده و یا خود فرد به دلایلی تمایل به جراحی در ناحیه زانو (استئوتومی تیبیا) ندارد، ورزش درمانی و حرکات اصلاحی بهترین روش می باشد. حتی اگر فرد سن بالای 60 سال دارد و به این عارضه دچار شده و به دلایلی قادر به جراحی و یا تعویض زانو نمی باشد باز می توان ورزش درمانی و آب درمانی و منوال تراپی را پیشنهاد داد، البته ناگفته نماند منظور از آب درمانی راه رفتن ساده در آب نیست بایستی حتما از فرد آگاه و متخصص و دوره دیده کمک بگیرید چرا که آرتروز، نرمی استخوان، مشکلات کمر، پوکی استخوان، دیابت، مشکلات قلب و عروق و فشار خون و بساری از دیگر از شرایط های پاتولوژیک ممکن است روی طراحی تمرین اثرگذار بوده و ملاحظات خاصی نیاز دارد.

لینک مستقیم دکتر حمزه اکبری
دکتر حمزه اکبری بوکانی، مدیر و موسس مجموعه پزشکی و ورزشی سی وان

لینک پژوهشگاه دکتر حمزه اکبری:
دکتر حمزه اکبری بوکانی، فیزیولوژیست ورزشی، استادیار و عضو هئیت علمی پژوهشکده طب ورزشی پژوهشگاه علوم ورزش وزارت علوم و فناوری

مقالت مرتبط:
 منیسک پاره شده، 
سندروم شین اسپیلنت ساق پا،
 عقب زدگی زانو، 
پای ضربدری (ژنو والگوس)
پتلو فمورال سندرم (سندرم کشککی رانی)

_________________________________________
            برای انجام هر کاری بهترین راه وجود دارد! 
          پس بکوشیم بهترین راه را انتخاب کنیم.

                      همیشه راه بهتری هست!
_________________________________________
Exercise is Medicine, ACSM, SayOne Sport-Med