تاندونهای چرخاننده شانه به دلیل حرکت کردن در فضایی تنگ بسیار آسیب پذیراند. هر گاه شانه در محدوده دامنه حرکتی طبیعی خود بچرخد یا بالا برود، تاندونها نیز در این فضای تنگ حرکت میکنند. تاندونهای شانه گاهی به یکدیگر برخورد میکنند یا روی زائده استخوانی آکرومیون، واقع در بالای تاندونها، یا روی رباط جلوی شانه ساییده میشوند.
این سایش موسوم به سندرم گیر شانه، التهاب چرخاننده شانه را در پی دارد، به ویژه اگر حرکت شانه مکرر یا نامناسب باشد. التهاب به نوبه خود سه مشکل را به دنبال دارد:
• تاندونیت یا التهاب تاندون چرخاننده شانه: التهاب تنها یک تاندون به بروز درد در زمان انجام حرکتهای معین منجر میشود، برای مثال بیمار هنگام استفاده از عضله کشیده شونده در خلاف جهت تاندون یا رو به بالا دراز کردن دست دچار درد میشود.
• بورسیت یا التهاب بورس شانه: این ناراحتی که بورسیت ساب آکرومیال نیز نامیده میشود، زمانی رخ میدهد که التهاب درون کیسه مایع روان کننده تاندونهای چرخاننده شانه منتشر شود. درد غالباً شب هنگام و زمان حرکت دادن شانه در تقریباً تمام جهات تشدید میشود، به ویژه اگر دست رو به بالا دراز شود.
• پارگی تاندون چرخاننده شانه: تاندون گاهی در اثر التهاب ضعیف و در نهایت پاره میشود.
علائم:
آسیب دیدگی تاندون شانه به درد شانه و بالای بازو دامن میزند. درد هنگام دراز کردن رو به بالا یا بیرون دست به بیشترین حد میرسد. احتمال سایش تاندونها روی ساختارهای پیرامون هنگام چرخش و بالا بردن همزمان بازو افزایش مییابد. به همین دلیل علائم پارگی تاندون شانه در زمان شانه کردن مو یا فرو کردن دست داخل آستین تشدید میشود. بروز شانه درد سنگین و خفیف در شب نیز رایج است.
چنانچه بخش قابل توجهی از تاندون در پارگی تاندون شانه آسیب ببیند، شانه ضعیف خواهد شد و در نتیجه توانایی بلند کردن اشیاء یا نگه داشتن دست در دو سمت بدن محدود میشود. البته دشواری در استفاده از شانه به دلیل بروز درد همواره به معنای پارگی تاندون نیست.
علت ها:
بعضی از حرکتهای شانه آسیب دیدگی تاندونهای چرخاننده شانه را به دنبال دارد و علت پارگی تاندون شانه می باشد :
•انداختن وزن بدن روی بازو: بیماران مبتلا به آرتروز زانو، دیگر عارضههای دردناک پا یا ضعف عضلههای چهارسر ران غالباً برای جبران این معضل هنگام بلند شدن از صندلی وزن بدن را روی بازو میاندازند. از آنجا که شانه برای چنین حرکتی خلق نشده است، استخوان بازو و حفره شانه در طول این حرکت مانند هاون و دسته هاون سر و ته عمل میکنند و تاندونهای شانه را له میکنند و میسایند. دراز کردن دست هنگام زمین خوردن، آسیب دیدگی بالاتنه در تصادف خودرو و برخورد در مسابقههای ورزشی نیز صدمه دیدن تاندون ر ابه دنبال دارد.
• دراز کردن مکرر بازو: با بردن بازو بالای سر فضای تنگ محل عبور تاندونهای چرخاننده شانه باریکتر میشود. حرکت شنا، شنا کردن، نقاشی خانه، بایگانی کردن، ساختمان سازی، مکانیکی و فعالیتهای دیگر به آسیب دیدن تاندون شانه میانجامد.
•حرکت ناگهانی یا شدید بازو: پارگی تاندون در میان ورزشکاران علاقه مند به ورزشهای پرتابی، ورزشهای راکتی و کشتی شیوع بالایی دارد. حرکتهایی ناگهانی، مانند هل دادن ماشین چمنزنی، نیز به پارگی تاندون ضعیف شده منجر میشود.
ضمناً هر گونه ناهنجاری در شکل شانه احتمال آسیب دیدگی آن را افزایش میدهد. فضای تنگ دربرگیرنده تاندونهای شانه در صورت ضعیف شدن یا گرفتگی عضلههای شانه بیش از پیش باریک میشود. در این حالت ساییدگی تاندون حتی در حرکت معمول شانه نیز اتفاق میافتد.
درمان:
متخصص فیزیوتراپی آزمایشهایی تخصصی، مانند آزمون گیر کردن هاوکینز کندی، نشانه گیر کردن نیر و نشانه تاخیر در چرخش خارجی، را برای تشخیص گیر کردن یا پارگی تاندون انجام میدهد. برای مثال متخصص فیزیوتراپی بازو را بلند میکند، بازو را به طرفین میبرد یا حین بلند کردن بازو از بیمار میخواهد تا در برابر فشار مقاومت کند؛ البته تمام این حرکتها را در زاویه و ارتفاع معینی انجام میدهد.
• روشهای درمان با دست یا منوال تراپی (MTT): ماساژ بافت نرم، ماساژ عمیق سایشی و موبیلیزاسیون یا متحرک سازی مفصل از جمله این روشها هستند که با هدف بازیابی دامنه و توانایی حرکتی تاندون و شانه انجام میشود.
• تمرینهای درمانی (TE) تمرینهای کششی و تقویتی را شامل میشود که با هدف بازیابی دامنه حرکتی و تقویت شانه و عضله آسیب دیده آموزش داده میشود.
• بازآموزی عصبی عضلانی (NMR) به منظور بازیابی پایداری، بازآموزی بالاتنه و بهبود مکانیک و روش حرکت، برای مثال پرتاب کردن، بلند کردن و فعالیتهای بالای سر، در استفاده روزمره بالاتنه آسیب دیده انجام میشود.