اسپوندیلیت انکیلوزان Ankylosing spondylitisاسپوندیلیت انکیلوزان Ankylosing spondylitis یک نوع بیماری روماتیسمی مزمن است که عمدتا ستون مهره و مفاصل ساکروایلیاک (مفصل ساکروایلیاک مفصل بین استخوان ساکروم و لگن است) را گرفتار میکند.
اسپوندیلیت به معنای التهاب ستون مهره است و انکیلوزان به این معنا است که استخوان ها تمایل دارند به یکدیگر جوش خورده و متصل شوند. اسپوندیلیت انکیلوزان موجب جوش خوردن مهره ها در ستون فقرات میشود.
در بیماری اسپوندیلیت انکیلوزان لیگامان های اطراف ستون مهره در محل اتصال به مهره ها دچار التهاب میشوند. به زبان دیگر منشا بیماری اسپوندیلیت انکیلوزان التهاب این لیگامان ها و رباط ها است.
این التهاب موجب تحریک سلول های استخوان ساز شده و در داخل لیگامان ها استخوان ساخته شده و بعد از مدتی لیگامان ها تبدیل به استخوان میشوند.
بتدریج این استخوان ها بزرگتر شده و چون خود لیگامان ها از اطراف به مهره های مجاور متصل هستند، استخوان های ایجاد شده در درون رباط ها همچون یک پل بین مهره های مجاور اتصال برقرار کرده و مهره ها را بهم وصل میکنند.
بعد از مدتی مهره های ستون مهره به هم متصل شده و حرکت بین آنها از بین میرود. همین اتفاق در مفاصل ساکروایلیاک هم میفتد و موجب میشود مفاصل ساکروایلیاک بهم جوش بخورند. ( مفصل ساکروایلیاک بین استخوان ساکروم و استخوان ایلیوم قرار گرفته و در پشت حلقه لگن قرار دارد).
پس محل اصلی فعالیت بیماری اسپوندیلیت انکیلوزان ستون مهره و مفاصل ساکروایلیاک است. البته بعضی دیگر از مفاصل بدن هم میتوانند در روند این بیماری درگیر شوند که مهم ترین آها مفصل ران است.
بیماری اسپوندیلیت انکیلوزان معمولا در سنین ۳۵-۱۵ سالگی شروع شده و در مردان ۵-۳ برابر شایعتر از زنان است. ممکن است در خانواده بیمار هم سابفه وجود موارد مشابه این بیماری وجود داشته باشد. شیوع اسپوندیلیت انکیلوزان حدود یک نفر از هر هزاز نفر است.
علت اصلی اسپوندیلیت انکیلوزان به درستی شناخته شده نیست ولی در بروز آن زمینه ژنتیکی دارد. ۹۰ درصد این بیماران مبتلا ژنی به نام HLA-B27 را دارند در حالیکه این ژن فقط در ۱۰ درصد افراد سالم دیده میشود.
از وجود این ژن در بدن فرد به عنوان یکی از علائم آزمایشگاهی بیماری استفاده میشود. البته وجود این ژن در بدن یک فرد همیشه نشانه بیمار بودن او نیست. بیماری اسپوندیلیت انکیلوزان معمولا یک بیماری پیشرونده است.
علائم اسپوندیلیت انکیلوزان
کمردرد
خشکی کمر
کیفوز
اختلال تنفس
درگیری دیگر مفاصل بدن
التهاب تاندون و لیگامان ها
التهاب چشم
تشخیص اسپوندیلیت انکیلوزان
تشخیص این بیماری بیشتر با توجه به علائم آن است. چون مهمترین علامت اسپوندیلیت انکیلوزان کمردرد است و کمردرد مشکل شایعی است بسیاری از بیماران مبتلا به اسپوندیلیت انکیلوزان تا ماه ها به تصور داشتن یک کمردرد معمولی معالجه میشوند.
بتدریج با پیشرفت بیماری و بروز علائم دیگر آن و تغییرات رادیولوژیک در ستون مهره و مفصل ساکروایلیاک تشخیص آن واضح تر میشود.
تشخیص اسپوندیلیت انکیلوزان بیشتر با دیده تغییراتی است که در رادیوگرافی ستون مهره این بیماران مشاهده میشود. پزشک معالج برای تشخیص این بیماری از آزمایشات خونی مانند ESR و بررسی HLA-B27 هم استفاده میکند.
بیماری دوره های شدت و ضعف دارد. چند ماه شدید است و بعد از مدتی علائم کم میشوند و سپس مدتی بعد دوباره علائم آن شروع میشوند. شدت علائم و تکرر دفعات شدید شدن بیماری در بین بیماران متفاوت است. بتدریج و بعد از گذشت چند سال از بیماری به علت جوش خوردن مهره ها در ستون فقرات، حرکات ستون مهره کم میشود.
درمان اسپوندیلیت انکیلوزان
هدف درمان در این بیماری کاهش درد و محدودیت حرکت است و برای نیل به این هدف از درمان های زیر استفاده میشود.
منوال تراپی:کاهش درد ودفع اسپاسم ها
حرکت درمانی:برای تقویت عضلات و اصلاح رفتار روزانه(بلند شدن،نشستن،خوابیدن)
آبدرمانی:تقویت عضلات و انجام حرکات به آسانی در آب
ملاقات مرتبط:
پشت تابدار
تنگی کانال نخائی
رابطه کاهش وزن و کمردرد
سندرم دم اسبی یا سوداایکواینا
